Proje Yönetimi:
Her gün defalarca kullandığımız kelime: proje. Neden bu kadar çok bu kelimeye ihtiyaç duyuyoruz? Çünkü, bir amaç ve hedef doğrultusunda, bir ürün veya hizmeti geliştirmek için yürütülen çalışmaların tamamına “proje” diyoruz, ve zihnimizde odaklı, bir arada yürütülen, bir amaca güdülü” çağrışımı yapıyor. Yeri gelmişken, kelimenin kökenine de göz atalım: Latince “projelere” kökeninden geliyor, “bir şeyi ileri doğru atmak, fırlatmak” anlamına geliyor. Yani yapmayı planladığımız her şeye “proje” dediğimizde, bir çerçeve çizmiş oluyoruz: “Tatil” projemiz, “yeni ev” projemiz, “kariyer değiştirme” projemiz…
Projelerin bir diğer önemli özelliği de, pek çok farklı kaynağı doğru şekilde, doğru zamanda bir araya getirilmesine ihtiyaç duyması. Bu kaynakların bir bölümü fiziksel: malzeme, ekipman gibi, diğer önemli bir bölümü: YETKİNLİK, yani İNSAN! Farkı disiplinlerden farklı yetkinliklerde insanlar projeleri gerçekleştiriyor.
Ve, bahse konu amacı yerine getirmek, hedefe ulaşmak için, tüm bu ihtiyaç duyulanların doğru şekilde bir araya getirilmesi ve bir arada hareketinin sağlanması için gösterdiğimiz çabaya da “proje yönetimi” diyoruz. Proje yönetimi çabasının, hedeflenen sonuç için bütünleşik, etkileşimli, koordineli olarak yürütülmesi, elbette ki elzemdir.
Galiba, konunun karmaşık yönlerini böylece anlamış olduk.
Projelerin ve proje yönetiminin, 1980’lerin sonu, 1990’ların başına kadar, nispeten daha öngörülebilir bir nitelikte olduğunu söyleyebiliriz. Bu öngörülebilirlik ortaya koyacağımız ürün / hizmetin nitelikleri açısından da, bu ürün / hizmete ulaşmak için yürüteceğimiz faaliyetler açısından da geçerli idi. Ve, projelere başlarken neyi hedeflediğimizi, beklediğimiz sonuçları ve bu sonuçlar için atacağımız adımları, önden ve detaylı planlamamız mümkün olabiliyordu. Projenin önden planlanıp, bu plan doğrultusunda gerçekleştirilmesi çabaları, “plana dayalı ömür döngüsü” olarak anılır, bir diğer adı da “şelale ömür döngüsü”dür.
1990’larda, internet / web / yazılım teknolojilerindeki kırılma ve sonrasında paternlerin, iş yapma şekillerinin teknolojinin etkisiyle sürekli değişir hale gelmesi, projelerin önden ve detaylı planlanmasını zorlaştırdı. Söz konusu değişikliklere hassas projelerin hem ürün ve hizmetlerini önden ve detaylı öngörmek, planlamak zorlaştı, hem de dolayısıyla, atılacak adımları önden planlamak zorlaştı. Bu durumda, proje ürünlerinin bileşenlerini artımlı olarak ve müşteri / piyasa / faydalanıcının ihtiyacını karşılayıp karşılamadığının olabildiğince erken ve sürekli test edip anlayarak ilerlemek, projelerden elde edilen fayda ve değeri garanti altına almamızı sağladı. Proje ürün ve hizmetinin nispeten kısa döngülerle planlanıp, doğrulayıp artımlanması da “çevik ömür döngüleri” olarak anılır.
Ancak şunu belirmemiz gerek: “Zaman içinde plana dayalı ömür döngüleri kullanılamaz hale geldi, artık sadece çevik ilerliyoruz” gibi bir şey söz konusu değil! Bizim ürün ve hizmetimizin ortaya konmasında hangi ömür döngüsü daha uygun ise, onu kullanarak devam ederiz. Hatta, kimi projelerimizin bazı aşamaları gayet plana dayalı giderken, bazı diğer aşamaları da çevik geliştirmeyle yürüyebilir.
Proje yönetimi dendiğinde hem plana dayalı hem de çevik yaklaşımlar için uygulanabilecek pek çok teknik var elbette: plana dayalı projelerde faaliyet süre / kaynak / maliyet tahminlemeleri kritik yol ile proje süresini belirleme, izleme kontrol için kazanılmış değer analizleri… diğer tarafta çevik için seremoniler: günlük toplantılar, gözden geçirme toplantıları, retrospektifler, tahminleme olarak büyüklük puanlama, ilerleme için hazır ve tamamlanmışın tanımı gibi. Oysa bütün bunlardan daha önemlisi: bizim bunca çabamız niyetine ulaşıyor mu, yani bir “değer” ortaya koyuyor mu? Bu yüzden bir çerçeve, tekniktense, işe yarayan yol – yordam – çerçeveleri kendimize göre harmanlamamız gerekiyor.
Zaman içinde proje yönetimde ortaya çıkan bir diğer önemli unsur da şu: Tekniklere, yol yordamlara çok hakim olsak da, hatta, bireysel olarak çok kıymetli deneyimlere sahip olsak da, eğer işbirliği, koordinasyon, ortak anlayış ve bir arada – birbirini tamamlayarak çalışma gibi, çok “insana dair” unsurlar eksik ise, maalesef, başarı bir hayal olarak kalıyor. Ve proje yönetiminde her geçen gün “takım olma”, “iletişim”, “duygusal zeka”, “motivasyon” gibi güç yeteneklerini (power skills) daha çok konuşuyor ve bu konudaki gelişimin projelere katkısını daha fazla anlıyoruz.
Yapay zekanın da önümüzdeki kısa ve uzun dönemde pek çok iş yapış ve alışkanlığı değiştireceğini düşündüğümüzde, nasıl evrileceği biraz muamma, ancak:
- Teknik hesaplamalar ve optimizasyonlarda yapay zeka katkısı önemli bir avantaj olacaktır.
- Vizyon ve vizyon etrafında birlikte hareket edebilmek hem projeleri, hem kuruluşları ileri taşıyan önemli bileşenler olacaktır.
- Vizyon, strateji ve doğru aksiyon için takım geliştirme, iletişim, etkileşim en önemli unsurlar olacaktır.
- Matematik modeller, ihtimaller ve hesaplamaları, dolayısıyla planlama ve raporlama noktasında yapay zeka desteği çok kolaylaştırıcı olabilir, ancak birkaç koşul altında bu desteği alabiliriz:
- Tasarlayan, öngörülen geliştiren, gelecekle ilgili vizyonu sağlayan bir liderlik
- Odaklı, proje vizyonu ve anlayışına hakim, birlikte hareket eden bir takım
- Değişiklikler, tehditler, sorunlar karşısında çözüm üretebilen, çözümü destekleyebilen, birlikte hareket eden bir takım
- Sorunsuz ve çatışmasız ortamlar için gelişmiş değil, sorunları ve çatışmaları yönetmekle ilgili kapasitesi olan bir takım
- Güçlü planlama yetkinlikler: hala ne istediğimizi biz söyleyebilmeliyiz.
- Güçlü teknik bilgi ve yetkinlik: teknik işlerin bir bölümünü yapay zekadan bekleyeceksek, onu yönetmek de bizim işimiz.
Öyle görünüyor ki, gelecekte proje yönetimi her anlamda hibrit olmak durumunda: Ömür döngüler, kullandığımız yol yordamlar ve yapay ve insani zeka yönetimi! Ancak proje yönetimi yetkinlikleri tüm bunları yapabilmek için hala had safhada önemli. Konuyla ilgili görüşlerinizi bu yazımızın altında bizimle paylaşabilirsiniz.
Bu yazımız ve diğer tüm yazılarımız için:
Proje Yönetimi ve PMP Eğitimlerimiz için https://liderlerveprojeler.com.tr/proje-yonetimi-ve-pmp-egitimleri/
Eğitim Takvimimize buradan ulaşabilirsiniz.
Proje yönetimi yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
PMI: https://www.pmi.org/certifications/certification-resources/registry